ضیاء‏الدین ابوالنجیب عبدالقاهر سهروردی (۴۹۰-۵۶۳) از فقها و واعظان شافعی و از مشایخ صوفیه در سده ششم هجری بود. او آغازگر برخی سلاسل صوفیه، از جمله سلسله سهروردیه است.

در سهرورد در نزدیکی زنجان متولد شد. پدرش عبدالله بن محمد بن عَمویه سهروردی و شهاب‌الدین سهروردی برادرزاده او بود.

از علی نبهان و گروه دیگری حدیث شنید. مدتی در مدرسه نظامیه بغداد نزد اسعد میهنی و استادان دیگر به تحصیل فقه و اصول مذهب پرداخت و سماع حدیث را نزد تکمیل کرد. پس از فراغت از علوم ظاهری داخل رشته تصوف شد و به تربیت و ارشاد طالبان طریقت پرداخت. او را در مذهب شافعی امام و در طریق تصوف عَلَمی از اَعلام شمرده‏اند. در علم به پایگاهی رسیده بود که او را مُفتی عِراقین و قُدوه فریقین لقب داده بودند. پس از آن که به تصوف تمایل یافت با و احمد غزالی مصاحبت کرد و در بغداد رباط و مدرسه‏ای ساخت و به وعظ و تذکیر و دعا و تحذیر پرداخت. دوسال نیز در مدرسه نظامیه بغداد درس داد. در تفسیر و فقه محفوظات بسیار داشت و شاگردان بسیاری از او دین و تصوف فراگرفتند. نزد خلیفه عباسی زمان بسیار مقرب بود و از این رو پناهگاه مردمی بود که از تعدیات المستنجد بالله در عذاب بودند. سرانجام در بغداد درگذشت. از آثار او آداب المریدین، شرح‏الاسماء الحسنی و غریب‏المصابیح را نام برده‏اند.

شیخ ابوالنجیب سهروردی مرکز اتصال چند رشته از سَلاسِل صوفیه از جمله سلسله سهروردیه است، و رشته تصوف او به شهاب‌الدین سهروردی و پس از او نیز به (وفات ۷۳۵ هـ.ق) مؤلف مصباح‏الهدایه و مفتاح‏الکفایه می‏رسد.